Tokiko Jasangarritasuna

Oinarrizko kontzeptuak

Udalsarea 2030 udalerri jasangarrien euskal sarea da, tokiko jasangarritasuna sustatzea helburu duena eta Euskadiko administrazio publikoko mailen arteko koordinazioa sustatzen duena –Eusko Jaurlaritza, erakunde publikoak, foru-aldundiak eta eskualdeetako eta udaletako erakundeak–, eta horiek protagonismo berezia hartzen dute. Gainera, hura osatzen duten toki-erakundeen jasangarritasun-politikak eta -ekintza-planak dinamizatzeaz arduratzen da, betiere Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH) lerrokatuta.

2002ko abenduaren 20an sortu zen, herritarren osasuna eta ongizatea/herritarren bizi-kalitatea hobetuko duten garapen iraunkorreko politikak gauzatuz tokiko ekintza jasangarria dinamizatzeko lan egiteko konpromisoarekin. Nabarmentzekoa da EAEko biztanleen bizi-kalitatea hobetzen duten Tokiko Jasangarritasuneko Ekintza Plan ugari daudela.

Sareak tokiko gobernantza-eredu bat sustatzen du, tokiko politiken ebaluazioan eta jarraipenean eta kontuak ematean oinarritua, zeharkakotasuna eta herritarren parte-hartzea sustatuz.

Udalsarea 2030ek euskal udalerriak eta eskualdeak mobilizatu nahi ditu Garapen Jasangarriko Helburuak eta 2030 Agenda lortzeko, tokiko ekintza eraldatzailearen eta tokiko eta udalaz gaindiko politiken lerrokatze eta koherentziaren bidez.

Sare aktiboaren ikuspegiarekin, erreferentea euskal udalerri eta erakundeentzat, beste eragile batzuekin koordinatutako zerbitzu aurreratu eta berritzaileengatik, eta Garapen Jasangarrirako Helburuei egiten dien ekarpenagatik, batez ere neutraltasun eta erresilientzia klimatikoaren bidean, lurzoruaren babesean eta ekonomia zirkularraren bultzadan. Gainera, ospea du Estatuan eta Europan, 20 urte baino gehiagoko ibilbideagatik.

Udalsarea 2030 plan estrategikoek eta aldizkako kudeaketa-planek arautzen dute. Plan horiek modu parte-hartzailean egiten dira beti, eta sarearen jarduna eta funtzionamendu-eredua ezarritako erronkak lortzeko dagoen testuingurura egokitzea dute helburu, betiere tokiko jasangarritasun-politikei buruzko eskaeretan gertatzen den bilakaera kontuan hartuta.

Testuinguru horretan sortu da egungo 2025 Plan Estrategikoa, 2003-2005, 2006-2009, 2010-2015 eta 2016-2020 bitartean indarrean egon den segidako multzo baten bosgarrena, Sarearen tresnak eta tresnak sendotzeko eta hobetzeko, eta ekintza eraldatzailearen erronka berriei jarraipena emateko eta bultzatzeko.

Euskadiko Tokiko Garapen Jasangarriko Behatokiak toki-erakunde bakoitzak biltegiratutako tokiko jasangarritasun-politikei buruzko informazioa eskura dezake –ebaluatutako ekintzen egoera, kalkulatutako adierazleak, emaitzen txostenak eta abar–, eta horri esker, Euskadiko udal-informazio agregatua lor daiteke.

Euskadiko Tokiko Garapen Jasangarriko Behatokia elikatzen duen informazioa e-mugi tresnaren bidez lortzen da. Tresna hori ekintza-planak kudeatzeko eta ebaluatzeko eta udal-adierazleak kalkulatzeko sarearen barruan garatutako online aplikazioa da.

Udalsarea 2030en Idazkaritza Teknikoak, Euskadiko Tokiko Jasangarritasun Behatokia den aldetik, e-mugiren kudeaketa globala zentralizatzen du. Horri esker, udalerriek GJHei egiten dieten ekarpenari buruzko txostenak egin ditzake. Dokumentu horiek Euskadiko tokiko jasangarritasun-politiken lorpen nagusiak jasotzen dituzte GJHei dagokienez, bai eta datozen urteetan indartu eta landu beharreko alderdiak ere.

Politica marco

2030eko Garapen Iraunkorrerako Helburuak

Descargar

2030eko Agenda garapenerako nazioarteko agenda berria da, eta 2015eko irailean onartu zen Nazio Batuetan.

Agenda honen helburua mundu osoan giza garapen iraunkorraren alde borrokatzeko tresna bat izatea da, eta pobrezia errotik desagerraraztea, ahultasunak eta desberdintasunak murriztea eta iraunkortasuna sustatzea ditu funtsezko oinarri.
Aukera paregabea da 2030. urtea baino lehen mundua eraldatzeko eta pertsona guztientzako giza eskubideak bermatzeko. 2030 Agenda unibertsala da.

Agenda horren bidez, pertsona guztiek garapen-behar berak dituztela aitortu da, non bizi diren alde batera utzita. Pertsona guztiek behar dute osasuna, hezkuntza, etxebizitza, enplegua, energia, berdintasuna, bakea eta ekosistema osasuntsuak, duintasunez bizitzeko, orain nahiz etorkizunean. «Gure mundua eraldatzea: 2030 Agenda garapen iraunkorrerako» izenburupean, estatu kideek onartutako azken dokumentuan 17 helburu zehazten dira, Garapen Iraunkorrerako Helburuak izenekoak (GIH), eta 169 xede.

Deskargatu

Udalsarea 2030ek, udalerri jasangarrien euskal sareak, euskal udalerriek Garapen Jasangarrirako Helburuei Tokiko Jasangarritasuneko Ekintza Planen bidez egindako ekarpena aztertu du, erreferentzia gisa 2015. urtea hartuz, 2030 Agenda eta GJHak onetsi ziren urtea.

Ekitaldi horretatik aurrera, Udalsarea 2030ek “Euskal Udalerrien ekarpena Garapen Jasangarriaren Helburuei” borondatezko bigarren txostenean jaso ditu, besteak beste, GJHen lokalizazioan egindako aurrerapenak, helburuak eta 2015-2019 aldiko euskal udalerrien errealitateari dagozkion adierazleak. Testuak, halaber, Euskadiko tokiko jasangarritasun-politiken lorpen nagusiak bildu ditu GJHei dagokienez, bai eta datozen urteetan indartu eta landu beharreko alderdiak ere.

Udalsarea 2030ek bultzatutako tokiko garapen jasangarrirako gobernantza-ereduak politika publikoen ebaluazioa, kontu-ematea eta gardentasuna sustatzen ditu, bai eta udal-zeharkakotasuna eta herritarren parte-hartzea ere. Tokiko Agenda 2030en prozesuak sustatzen eta errazten dituzten tresna espezifiko horietatik harago, sareak beste baliabide batzuk ere baditu, hala nola GJHei laguntzen dieten ekimenak eta planak hedatzea errazten duten gidak eta tresnak.

Analisi horrekin, Udalsarea 2030ek egokitzat eta beharrezkotzat jotzen du txosten hori egitea Tokiko Agenda 2030etarako trantsizioa errazteko.

Deskargatu

Euskadin 2018an egindako Hiri eta Herri Jasangarrien Europako 8. Konferentzian bildutako tokiko ordezkariek eta liderrek Euskal Adierazpena sinatu zuten. Dokumentu horrek Europako hiri eta herriak udalerri produktibo, jasangarri eta erresiliente bihurtzeko bide berriak definitu zituen, Europa bizigarri eta inklusiboago baten esparruan.

Euskal Adierazpenak 15 modu eskaintzen ditu herritarrei bizi-kalitate duina bermatuko dieten eraldaketa soziokulturalak, sozioekonomikoak eta teknologikoak bultzatzeko eta bizkortzeko, aldi berean tokiko ekosistemak eta ekosistema globalak eta eskura dauden natura-baliabideak errespetatuz.

Adierazpenak aitortzen du eraldatzeko premia dagoela energia-sistema “deskarbonizatzeko”, hiri-mugikortasun jasangarriko ereduak konfiguratzeko, ekosistemen eta biodibertsitatearen zerbitzuak babesteko eta hobetzeko, naturaguneen eta berdeguneen erabilera murrizteko, baliabide hidrikoak eta airearen kalitatea babesteko, klima-aldaketara egokitzeko, espazio publikoak hobetzeko, etxebizitza egokia hornitzeko, gizarteratzea bermatzeko eta tokiko ekonomiak indartzeko.

Helburu horiei begira, Euskal Adierazpenak 15 bide ezartzen ditu Europa inklusibo eta bizigarri baterantz aurrera egiteko. Bide horiek eraldaketa soziokulturalera, sozioekonomikora eta teknologikora eramaten dute. Sektore publikoaren eta pribatuaren arteko arrakalari buruz hausnartzeko eta herritarrak inplikatzeko deia da. Testuak tokiko balio-kateak estimulatzea proposatzen du, ekonomia zirkularrerantz aurrera egiteko eta ekonomia zirkular hori finantzatu ahal izateko modu berritzaileak aplikatuz. Eraldaketa teknologikoari dagokionez, Euskal Adierazpenak agerian jartzen du funtsezkoa dela teknologia adimendunak erabiltzea, kontratazio publikoa tresna indartsu gisa txertatuz eta open data estandarrak erabiliz.

Euskal Adierazpenaren helburua da hiri eta herriak inspiratzea beren ekintza eraldatzaile propioak garatu eta sortu ditzaten.

Berriak

Ikusi guztiak

2024/11/18

Ekonomia zirkularra, Iraunkortasun lokala

UDALSAREA 2030ek sareko udalaz gaindiko erakundeak biltzen ditu, tokiko politiketan estrategia bateratuak sendotzeko

Udalsarea 2030 udal-sarean dauden udalaz gaindiko hainbat erakundek lan-bilera bat izan zuten azaroaren 15ean Bilbon, tokiko politiketan erakundeen arteko estrategia bateratua koordinatzeko, Josu Bilbao Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasuneko sailburuordea buru zela. Klima eta energia, erosketa eta kontratazio publiko berdea, lurzoruak babesteko ekimenak eta amiantoa bezalako hondakinen kudeaketa izan ziren eguneko gai nagusiak.