Nork parte hartu dezake?

Euskadin, Hondakinak Prebenitzeko Europako Astean (EWWR) askotariko eragileek parte hartu dezakete:

• Administrazio publikoek: Udalek, aldundiek, mankomunitateek, etab.
• Elkarteek eta GKEek
• Enpresek/industriek 
• Ikastetxeek: Eskolek, institutuek, unibertsitateek, etab.
• Herritarrek, oro har

Nola parte hartu

• Helburua da ekintza bat definitzea eta azaroaren 22tik 30era bitartean gauzatzea, herritarrak sentsibilizatzeko baliabideen kudeaketa jasangarriaz eta hondakinen murrizketa eta kudeaketaz.
• Garatu beharreko ekintza deskribatzen duen formularioa bete. 
• Parte-hartzea eskatzeko, eragileek ekintza deskribatzen duen formularioa bete eta bidali behar dute ewwr@ihobe.eus helbidera. Ihobek laguntza-zerbitzu bat jartzen du interesatutako eragileen eskura, izena emateko prozesua ahalik eta gehien errazteko.  Eragileek egin behar duten gauza bakarra da euren jardueraren deskribapen txiki bat helaraztea.
• Ekintza bat europar eskalan inskribatzea, berriz, zuzenean egin daiteke Hondakinak Prebenitzeko Europako Astearen webgune ofizialean: www.ewwr.eu.
• Ekintza azpimarragarrienak aitortza bat jasoko dute EAEren eremuan. Euskadin aukeratutako hautagaitzak EWWR Europar Sariak jasotzeko aukera izango dute.

Egutegia

• Izena emateko epearen hasiera: 2025eko irailak 1
• Izena emateko epearen amaiera: 2025eko azaroak 9, egun hori barne sartuta 
• Hondakinak prebenitzeko Europako astea: ekintzak azaroaren 22tik 30era bitartean gauzatuko dira
• Aitortza Euskadin: 2025eko abenduaren lehenengo hamabostaldian
• Aitortza Europan: 2026ko ekainaren lehenengo hamabostaldian

2025eko gai nagusia

Gailu elektriko eta elektronikoen hondakinak (GEEH): 

“Konekta ezazu balioa, deskonekta ezazu hondakina!” 

Zure kontsumoa, zure inpaktua.
Ezagutu nola kudeatzen dituzun zure tresna elektriko eta elektronikoak.

Gaur egun, gailu elektriko eta elektronikoen hondakinak (GEEH) azkarren hazten den hondakin-fluxuetako bat da, mota askotako gailuak baitaude: telefono mugikorrak, ordenagailuak, telebistak, hozkailuak, lanparak, etab.

Mota horretako hondakinek materialen nahasketa konplexu bat dute, eta horietako batzuk arriskutsuak dira eta ingurumen- eta osasun-arazo larriak sor ditzakete, modu egokian kudeatzen ez badira.

Gailu elektrikoen kontsumoa, bilketa, tratamendua eta birziklapena -haien bizitza erabilgarriaren amaieran- hobetzea lagungarria izan daiteke baliabideen efizientzia handitzeko eta ekonomia zirkularrera zuzendutako trantsizioa sostengatzeko. EWWRren asmoa da haien bilketa, tratamendua eta birziklapena sustatzea, ekonomia zirkularragoaren bidean aurrera egiteko.

Gailu elektriko eta elektronikoen hondakinak murrizteko keinuen adibide praktikoen berri jakin nahi baduzu, txosten hau kontsulta dezakezu: ’52 keinu klima-aldaketaren aurrean’’

Hondakin elektriko eta elektronikoen hondakinak, zenbakitan

• Arazoa: 2022an -urte hori da Europako Batzordearen datuak dituen azkena-, EBko merkatuan 14,4 milioi gailu elektriko eta elektroniko (GEE) merkaturatu ziren, guztira.
• Gailu elektriko eta elektronikoen kontsumoaren ondorioa: 2022an, GEEHen sorrera inoizko handiena izan zen, zeren mundu osoan 62 milioi tona sortu baitziren guztira. Europan, 5 milioi tona GEEH bildu ziren, hau da, 11,2 kilo pertsona bakoitzeko. Bildutako 5 milioi tona horietatik, 4,5 milioi tona balorizatu ziren, eta 4 milioi birziklatu eta berrerabilerarako prestatu ziren.
• Euskadin kontsumitutakoa eta sortutakoa: Euskadin, 2022. urtean, 60.587 tona GEEH komertzializatu ziren, hau da, 6,97 kg pertsona bakoitzeko. Kantitate horretatik, 15.239 tona bildu ziren, GEEHen % 82,1 balorizatu zen, eta % 76,8 birziklapen eta berrerabilera bideratu zen.

2024: Gaia: “Elikagaiak xahutzea gustu txarrekoa da”

Hondakinak Murrizteko Europako Astearen (EWWR) 2024ko edizioa azaroaren 16tik 24ra bitartean egin zen, “Elikagaiak xahutzea gustu txarrekoa da” lelopean; ekimenak 12.700 ekintza baino gehiago bildu zituen, Europa osoan, hondakinen prebentzioa, berrerabilera eta birziklapena sustatzeko. Euskadin, 225 proposamen jaso ziren. Elika Fundazioaren sostenguarekin Euskadin aitortu ziren bost jarduerak honako hauek dira:

1. Bizkaia Repara (Bizkaiko Foru Aldundia). Kanpaina honek produktuen konponketa sustatzen du, deskontu-bonuen bitartez; era horretan, kontsumo arduratsuko eredu baten alde egiten du, objektuen bizitza erabilgarria luzatzeaz batera.
2. Hondakinetatik modara Euskadi (Duara Elkartea). Hiru euskal hiriburuetan egindako lehiaketa sortzailea, non taldeek arropak diseinatu baitzituzten zaramara botatako materialekin. Proiektuak berrerabilera sustatzen du modaren sektorean.
3. Shame-Lotsa-Vergüenza (Garazi Sánchez, surflaria). “Vergüenza” (lotsa) dokumentalean oinarritutako proiektua, itsas kutsaduraren inguruan sentsibilizatzen duena. Eskola-tailerrak, surf klaseak eta hondartzen garbiketa hartzen ditu barne.
4. Maestro García Rivero ikastetxea (Bilbo). Elikagaien xahuketaren murrizketan zentratutako hezkuntza-ekimena, ikasleei zuzendutako jarduera praktikoekin eta kontzientziazio-ekintzekin.
5. Eroski. Enpresa-proiektua, elikagaien xahuketa bere establezimenduetan murriztearen alde egiten duena, sentsibilizazio-kanpainen bidez eta produktuen kudeaketa hobetzearen bitartez.

Europar epaimahaiak aukeratutako 15 hautagaitza finalisten artean -hiru hautagaitza bost kategorietako bakoitzeko-, Euskadik lortu zuen ekimen bat posizionatzea hiru kategoria desberdinetan, jasangarritasunaren eta ekonomia zirkularrean duen lidergoa erakutsiz.

• Administrazio publikoak: Bizkaiko Foru Aldundia.
• Elkarteak eta GKEak: Duara Elkartea
• Herritarrak, orokorrean: Garazi Sánchez

Sariak banatzeko ekitaldia 2025eko ekainean egin zen, Leeuwardengo (Herbehereak) Circular Summit Fryslân-en; bertan, Bizkaiko Foru Aldundiak jaso zuen Europako lehenengo saria Administrazio Publikoen kategorian.

2023: Gaia: “Edukiontziak”

Hondakinak Murrizteko Europako Astearen 2023ko edizioa azaroaren 18tik 26ra bitartean egin zen, “Ez zaitez biltzen utzi!” lelopean. Hondakinen prebentzioa, berrerabilera eta birziklapena sustatzera zuzendutako 14.000 ekintza baino gehiago bildu zituen Europa osoan. Euskadin, 188 ekintza gauzatu ziren, eta ondoren aipatutako laurak hartu ziren ekintza berritzaileenentzat (oraingoan, ez zen egon herritarren parte-hartzerik):

1. Berreskurapena, kontzientziazioa eta mugikorren zein tableten kontsumoaren murrizketa, “Mugikorrak Lurraren alde” kanpainan” (Alboan GKE). Kanpaina honetan egiten dena da erabilerarik gabe dauden mugikorrak eta tabletak biltzea, kontsumo arduratsua sustatzeko eta metal teknologikoak berreskuratzeko xedez.
2. Tapoietatik lorategi bertikaletara (Axular Lizeoa ikastetxea) Proposatutako jardueraren ardatza izan zen tailer batzuk egitea, hondakinak prebenitzeko kanpainan, Mazedonia design elkartearen eskutik. Tailer horietan prozesua azaldu zen, tapoien hasierako bilketatik tapoi horietaz baliatuz lorategi bertikalak egin arte.
3. Solteko erosketa eta plastikorako alternatibak detergente ekojasangarrietan (Bizi Slowe Granel). Negozio honek egiten duena da detergente ekojasangarrien solteko erosketa ahalbidetzea, plastikozkoak ez diren ontzietan.
4. “Reutilizagune”, berrerabilerako eta berreskurapenaren bultzadarako zentroa (Gasteizko Udala). Zentro hau egoera onean dauden eta herritarrek baztertzen dituzten objektuak eta ondasunak berrerabiltzera eta konpontzera dago zuzenduta; horren bidez erraztu nahi da beste erabiltzaile batek gai horiek erabiltzen jarraitzea.

Europar epaimahaiak aukeratutako hautagaitza finalisten artean -hiru hautagaitza bost kategorietako bakoitzeko-, Euskadik lortu zuen ekimen finalista bat posizionatzea 5 kategorien artean. Hala, Gasteizko Udalaren ekimena finalista izan zen administrazio publikoen kategoriaren barruan.

2022: Gaia: “Ehun zirkular eta jasangarriak”

Hondakinak Murrizteko Europako Astearen 2022ko edizioa azaroaren 19tik 27ra bitartean egin zen, “Hondakinak ez daude modan” lelopean. Hondakinen prebentzioa, berrerabilera eta birziklapena sustatzera zuzendutako 16.000 ekintza baino gehiago bildu zituen Europa osoan. Euskadin, 120 ekintza gauzatu ziren, eta ondoren aipatutako bostak hartu ziren ekintza berritzaileenentzat:

1. Laboratorium museoa eta ekonomia zirkularra (Bergarako Udala). Erakusketa honek bidaia bat proposatzen du etxeko hondakinak birziklatzeko eta berrerabiltzeko, eta hondakinak baliabide bihurtu dituzten arrakasta-kasu errealak erakusten ditu. 
2. Vintage Bilbao Ekitaldia (Open Gunea). Proiektua ekonomia zirkularrean zegoen oinarrituta; izan ere, kontsumo jasangarri eta kontzientea sustatzen zuen, eta arropa hori pertsona askoren esku jarri zuen; horri esker, baliozko produktuak ez ziren hondakin bihurtu. 
3. Neuk (Neuk). Moda kontsumitzeko forma berri baten proposamena, hots, munduarentzat jasangarriagoa den eta kontsumitzailearentzat merkeagoa den forma berri baten proposamena. % 100ean jasangarria eta kalitate handikoa den arropa edo osagarri baten lehenengo salmenta batez, proposatzen dugu arropa horien bizitza erabilgarria luzatzea, trukatu, bildu eta pertsonalizatu daitezkeen adabaki moduko diseinuekin.
4. Material birziklatuz egindako panel akustikoak (St. George’s British International School). Proiektu honetan, eskuoihal zaharrak eta material zatiak bildu dira, eta gero panel akustikoak betetzeko eta estaltzeko erabili dira, gure jantokirako, horren bidez kutsadura akustikoa murrizteko.

Europar epaimahaiak aukeratutako hautagaitza finalisten artean -hiru hautagaitza, bost kategorietako kategoria bakoitzeko-, Euskadik lortu zuen hautagaitza batek europar saria irabaztea. St. George’s British International School finalista izan zen ikastetxeen ekimenen kategorian.

2021: “Ehunen eta gailu elektronikoen berrerabilera”

Hondakinak Murrizteko Europako Astearen 2021eko edizioa azaroaren 20tik 28ra bitartean egin zen, “Komunitate zirkularrak” lelopean. Hondakinen prebentzioa, berrerabilera eta birziklapena sustatzera zuzendutako 12.000 ekintza baino gehiago bildu zituen Europa osoan. Euskadin, 122 ekintza gauzatu ziren, eta ondoren aipatutako bostak hartu ziren ekintza berritzaileenentzat:

1. Espaloi Jasangarria (Axular Lizeoa). Proiektu honen ardatza da espaloi jasangarriak inplementatzea; izan ere, espaloi horiek plastikozko botilen eta material birziklatuen nahasketa batez sortu dira, eta hori lagungarria da ingurumenaren kontserbaziorako eta ekonomia zirkularrerako, bere komunitatean.
2. Ikusten duzuna baino askoz ere gehiago (Arabako Foru Aldundia). Kanpaina hau garatu eta gauzatzearen helburua zen Arabako herritarrak hondakinak modu egokian kudeatzeko beharraz sentsibilizatzea eta Europar Batasunak ezarritako helburuak betetzen laguntzea.
3. Ordenagailu eramangarriak, tabletak eta mugikorrak gaika biltzea eta berreskuratzea (Reciclanet Hezkuntza Elkartea). Berreskuratutako materiala Reciclanetek kudeatu zuen, Ekonomia Zirkularraren printzipioen arabera, material hori berregokituz, geroago dohainik emateko edo prezio sozialean saltzeko, arrazoi ekonomikoengatik arrakala digitaleko egoeran dauden pertsonei, dela bertokoak dela emigranteak. 
4. Garbiguneak (UVESCO). Ingurumenaren kontserbazio eta zaintzarekin hartuta duen konpromisoaren barruan, Uvescok garbiguneak saltoki batzuetan sortzean zentratutako proiektu bat gauzatu zuen; helburua zen bezeroek euren hondakinak eraman ahal izatea bertara, haien birziklapena bermatuz.

Europar epaimahaiak aukeratutako hautagaitza finalisten artean -hiru hautagaitza, bost kategorietako kategoria bakoitzeko-, Euskadik lortu zuen hautagaitza bat bigarren postura iristea. Axular Lizeoak lortu zuen bigarren postu hori, ikastetxeen ekimenen barruan.

2020: Gaia: “Hondakin ikusezinak”

Hondakinak Murrizteko Europako Astearen 2020ko edizioa azaroaren 21etik 29ra bitartean egin zen, “Zein da zure benetako pisua?“ lelopean. Hondakinen prebentzioa, berrerabilera eta birziklapena sustatzera zuzendutako 10.000 ekintza baino gehiago bildu zituen Europa osoan. Euskadin, 122 ekintza gauzatu ziren, eta ondoren aipatutako bostak hartu ziren ekintza berritzaileenentzat:

1. Helmuga proiektua, moda jasangarrirako urratsak (Gipuzkoako Foru Aldundia) Proiektuaren helburua izan zen moda jasangarriko ekimenak bultzatzen laguntzea, kulturaren, migrazioaren eta jasangarritasunaren arloak Gipuzkoako lurraldean uztartuz.
2. Ingurumen Hezkuntza Planeta Mugatu batean (Egibide). Ingurumen Hezkuntza eta Kontrola deritzan Heziketa Zikloaren 2. mailako ikasleek erronka bati heldu zioten, ETHAZI metodologiaren baitan, alegia, Ingurumen Hezkuntzako Programa bat diseinatzea, hondakinen sorrera prebenitzeko.
3. Ekoizir (Ekomodo). Ekonomia Zirkular eta Sozialeko proiektua, EKOMODOk gidatua, 28.000 botila eta plastikozko tapoien zikloa ixtera zuzendua; hala, proiektuaren bidez, material horiek laneko osagarri bihurtu ziren kooperatibako bazkideentzat, eta, gainera, tokiko enplegua sortu zen, gizarte-tailerretan, bazterketa arriskuan zeuden 13 pertsonentzat.

Material informatikoaren bilketa eta kontzientziazioa (Reciclanet). Konpontzera eta berrerabiltzera zuzendutako material informatikoaren bilketa, Arrakala Digitalari aurre egiteko eta herritarrak Ekonomia Zirkularraren inguruan kontzientziatzeko.